Witryna szkoły ZSP1 w Krośnie ''Szczepanik''

Wynalazki

TKACTWO

W roku 1896 Szczepanik opracował metodę wykonywania patronów (szablonów) sposobem fotograficznym. Dotąd przygotowanie szablonów odbywało się w sposób ręczny (pracownik malował odpowiednie kratki papieru farbą). Szczepanik zautomatyzował proces patronowania przez co usprawnił skomplikowaną technologię otrzymywania tkanin wzorzystych.

Wynalazca zastosował w procesie patronowania tzw. raster (przyrząd złożony z dwu poliniowanych płytek szklanych tworzących siatkę). Stosowanie różnych rastrów cieniujących oraz przystawek o różnym kształcie, umożliwiło fotograficzną dokładność kopiowanego rysunku Jan Szczepanik zaprojektował specjalny obiektyw złożony z cylindrycznych soczewek, co pozwoliło na reprodukowanie obrazu w innej skali w dwóch prostopadłych do siebie kierunkach. Obiektywy takie są używane w kinematografii; służą do "zwężania obrazu" przy kręceniu zdjęć oraz do rozszerzania przy projekcji.

Metoda automatycznego "czytania" patronów (szablonów) i sterowania otrzymanymi impulsami elektrycznymi - opatentowana w roku 1896.

Utalentowany wynalazca przeniósł rysunek na płytę metalową (przewodnik elektryczny) i pokrył ją izolacją w miejscach nie mających przewodzić prądu. Wzór na płycie składał się więc z pól odsłoniętych i izolwanych. Płyta metalowa była wierną kopią szablonu papierowego. Metalowy szablon służył do sterowania maszyny elektrycznej. Dzięki wynalazkowi maszyna tkacka odczytywała wzór nie punkt po punkcie i rząd za rzędem ale jednoczenie cały poziomy rząd patronu.

Rok 1896 - opatentowanie metody elektrycznego sterowania maszyną Jacquarda. Szczepanik zaproponował nowatorskie rozwiązanie dotyczące działania maszyny żakardowskiej, polegające na oszczędnym zużyciu prądu elektrycznego, potrzebnego do uruchomienia elektromagnesów w procesie patronowania, w ten sposób przedłużano okres eksploatacji maszyny. W 1900 r. powstał Syndykat Krajowy dla Wynalazków Jana Szczepanika, którego członkowie apelowali o gromadzenie kapitału w celu uruchomienia w Krakowie produkcji gobelinów systemem Szczepanika. W marcu 1901 r. utworzono Towarzystwo Akcyjne dla Przemysłu Tkackiego Szczepanika. Otworzyło ono Oddział Artystyczno-Reprodukcyjny, który oferował wykonywanie reprodukcji i powiększeń wzorów na papierze, tkaninach, skórze, drewnie.

W roku 1901 Szczepanik opracował metodę produkcji wielobarwnych tkanin dekoracyjnych, która przekraczała ówczesne możliwości techniczne. Mimo zgłoszenia do amerykańskiego urzędu patentowego, wynalazek nie został zrealizowany. W roku 1902 opatentowany został kolejny wynalazek: tkanina do fotografowania, umożliwiająca uzyskanie gobelinów drogą fotograficzną. Produkcja tkaniny światłoczułej wymagała wyposażenia fabryki w nowe maszyny. Wynalazek nie został zrealizowany.

TELEWIZJA

W 1897 r. w brytyjskim urzędzie patentowym Szczepanik złożył wniosek o patent na telektroskop czyli aparat do produkowania obrazów na odległość za pośrednictwem elektryczności. Podstawowe zasady funkcjonowania telektroskopu (dalekowidzu) wg opisu współczesnego:

Wykorzystując fizjologiczną właściwość oka ludzkiego, przez krótkotrwałą projekcję szybko po sobie następujących punktów można uzyskać wrażenie całości obrazu.
Analiza obrazu przesyłanego telewizyjnie jest to rozbicie go na punkty i ponowne połączenie jego elemętów.
Trasponowanie wartości świetlnych tych punktów na wartości elektryczne łatwe do transmisji i odwrotne postępowanie w urządzeniu odbirczym.
Konieczność utrzymywania ścisłej synchronizacji między stacją nadawczą i odbiorczą.
Nowy zupełnie sposób sterowania promieniem świetlnym poprzez wychylanie go w dwóch prostopadłych do siebie kierunkach. Przypomina to zjawiska w lampie oscyloskopowej gdzie strumień elektronów wychylany jest przy pomocy pola elektrostatycznego lub magenetycznego.
Powiązanie transmisji obrazu z dźwiękiem.

FILM DŹWIĘKOWY

Wynalazek Szczepanika związany z udźwiękowieniem filmu niemego zgłoszony został 25 lutego 1914 r. a opatentowany 15 czerwca 1920 r. w Wiedniu. Wynalazca w patencie zastrzegł główne cechy wynalazku:

wolny od bezwładności zapis za pomocą wiązki promieni katodowych, odchylanych elektromagnetycznie
utworzenie szczeliny dla promieni katodowych w przysłonie umożliwiającej zapis w kierunku poprzecznym
aparat odtwarzający z zastosowaniem szczelinowej optyki prześwietlającej film.

Ten wynalazek Szczepanika odegrał ważną rolę w historii rozwoju techniki dźwiękowej aż do czasów współczesnych. Szczepanik opatentował swoje urządzenie tylko w Austrii i nie zastrzegł (z braku funduszy) praw autorskich w innych krajach z czego skorzystali obcy wynalazcy nie dając autorowi wynalazku żadnych profitów.

FOTOGRAFIA BARWNA

W 1904 roku w "Wiadomościach fotograficznych" zaprezentowana została opracowana przez Jana Szczepania metoda uzyskiwania fotografii barwnej cyt: "W streszczeniu zatem polega nowy proces na następujących manipulacyach:

Za pomocą specjalnej kamery otrzymuje się jednorazowem wyświetleniem trzy negatywy na wspólnej płycie, które więc równocześnie wywołuje się i utrwala, a więc sporządzanie negatywów dla barwnej fotografii niczem się nie różni od dotychczasowego.
Ten potrójny negatyw kopiuje się na jeden lub na trzech płytach, wywołuje się i utrwala więc otrzymujemy trzy jednobarwne diapozytywy.
Te trzy przezrocza kopiuje się w specjalnie urządzonej ramce za uzupełniającymi filtrami na preparowanym papierze lub szybie.

Chcąc szybko i tanio sporządzić kilka barwnych kopi na papierze co jest ważnem zwłaszcza dla fotografów zawodowych, najlepiej jest zrobić naprzód jeden obrazek na szkle preparowanem zupełnie tak samo jak papier, odbitkę utrwalić i użyć ją potem do dalszego kopiowania z niejakich samych odbitek na papierze, przez co wszystkie barwy na papierowych kopiach będą powstawały odrazu. Wszelkiego rodzaju barwne obrazki, które są przejrzyste, a więc i kolorowe rysunki techniczne, diafanie, kolorowane przeźrocza, malarstwo na szkle, barwne druki na cienkim papierze etc., dadzą się za pomocą mego systemu w łatwy sposób kopiować, jak również barwne zdjęcia z natury, wykonywane metodą Lumiera, Sellego, Sangera-Shepherda ..."

TKANINA KULOODPORNA

W 1901 roku w Wiedniu Szczepanik zajął się opracowaniem pancerza kuloodpornego. Odporność tkaniny kuloodpornej wg teoretycznego opracowania Szczepanika polegała na tym, że luźno złożony materiał włókienniczy poddawał się uderzeniu pocisku, który wbijał się w jego wierzchnie warstwy. Materiał ten miał dużą mięcistość i dochodził do 1 cm grubości. Zatrzymywał ołowiane pociski wystrzeliwane nawet z bliskiej odległości. Tkanina ta udaremniła zamach na życie króla hiszpańskiego Alfonsa XIII w 1902 roku, za co wynalazca został odznaczony hiszpańskim orderem Izabeli Kotolickiej. Na skutek postępów w konstrukcji broni palnej tkanina kuloodporna przestała spełniać swoją rolę.