Ważnym i ciekawym epizodem dla historii Korczyny jest fakt, iż w naszej miejscowości mieszkał przez pewien czas wybitny polski wynalazca – Jan Szczepanik (1872 – 1926), zwany też „polskim Edisonem”. Urodził się w Rudnikach koło Mościsk, wychowywał u ciotki w Krośnie. Po ukończeniu jasielskiego Gimnazjum wstąpił do Seminarium Nauczycielskiego w Krakowie. Kolejno pracował jako nauczyciel, początkowo w Potoku, następnie w Lubatówce czy wreszcie w Korczynie.

„W okresie pracy zdarzało się również, że nauczyciel zapomniał o lekcji o jej prowadzeniu i zaczynał kreślić sobie jakieś techniczne rozwiązania. Z uczniami często przebywał poza godzinami lekcyjnymi i uczył ich umiłowania przyrody, majsterkowania i higieny życia codziennego. Dzieci z zapałem budowały pod jego kierunkiem domy, mosty, lokomotywy i wagoniki z najrozmaitszych materiałów wyciągniętych z rupieci i śmietnika”.

Ostatnią placówką pracy nauczycielskiej Jana Szczepanika była właśnie Korczyna, gdzie ostatecznie skrystalizowały się wynalazcze projekty. (Szczepanik mieszkał w Korczynie obok szkoły u gospodarzy Ergietowskich).

Według wspomnień nieżyjącego już, byłego kierownika szkoły w Korczynie Józefa Bogackiego – Szczepanik uczył w Korczynie fizyki i często dla swoich własnych doświadczeń korzystał z lokalu szkoły. Jan Szczepanik odwiedzał też często miejscowe warsztaty tkackie, w których długo przesiadywał. W wielogodzinnych rozmowach z korczyńskimi tkaczami poznawał krosna oraz wszystkie zasady techniczne tkactwa. Zagłębiał się w tajniki ręcznej roboty i obserwował ciężką rękodzielniczą pracę. W szkole opowiadał później swoim kolegom, że pracuje nad udoskonaleniem systemu produkcji tkanin. Jak mówił Bogacki: „Ten młody nauczyciel bowiem zawsze coś obliczał, notował, często chodził zamyślony. Zdarzały się przypadki, że podczas lekcji w klasie wybiegał ze szkoły do domu, przynosił jakieś broszurki czy notatki i zagłębiał się w ich treść nie interesując się zupełnie lekcją”.

Szczepanik jeszcze jako mały chłopiec często odwiedzał także w Krośnie warsztaty tkackie. Poznawał trud i żmudność ręcznego wykonywania tkanin w bardzo prymitywnych warunkach i przy słabym oświetleniu. Prawdopodobnie myśl zastosowania metody fotograficznej i elektrycznej do tkactwa zrodziła się w umyśle młodego nauczyciela przy ponownym zetknięciu się w Korczynie z pracą miejscowych tkaczy, gdy poznał już poprzednio fotografię i wiele innych problemów technicznych.

O intensywnej pracy Szczepanika świadczą jego notatki z ostatniego roku pobytu w Korczynie. Dr Feliks Burdecki tak je opisywał: „Z roku 1895 zachowała się teka z kartkami zapisanymi ołówkiem i notatkami o przyrządach i projektach wynalazczych. Wiele zapisków dotyczy wspomnianej maszyny gobelinowej (maszyny Jacqarda). Poza tym znajdujemy w tym brulionie wzmianki i wyjaśnienia o maszynie służącej do wyrabiania cegieł, o fotometrze, motorze elektryczno – chemicznym, o maszynie do telegrafowania rysunków”. Próby rozmaitych rozwiązań technicznych zawarte w cytowanych notatkach z 1895 roku świadczą o tym, iż Szczepanik został całkowicie pochłonięty wynalazkami w ostatnich latach XIX wieku. Pobyt zaś w Korczynie i łączność z tkaczami „Towarzystwa Tkaczy” dostarczyły mu nowych pomysłów. Kiedy rozstał się z zawodem pedagoga i wyjechał do Krakowa, swe badania skoncentrował głównie na metodzie mechanicznego tkania gobelinów. Skonstruowana przez Szczepanika maszyna gobelinowa okazała się przełomowym wynalazkiem. O tym, jak wielki przewrót wywołała w przemyśle tkackim świadczy choćby zapis z cenionego angielskiego wydawnictwa Penrose’s Pictorial Annual – które skomentowało patent następująco: „…aby z wzoru otrzymać tkaninę starą metodą w pożądanym wymiarze, wykonawca zużywa na to około 5 tygodni i kosztuje to do 16 funtów szterlingów”. Szczepanik w 1898 roku przy finansowej pomocy bankiera Ludwika Kleinberga, założył w Wiedniu roku własną fabrykę. Produkowano w niej mechaniczne patrony z reprodukcjami scen i obrazów, które potem przenoszone były na gobeliny. Zamiast wielu godzin żmudnej pracy, wykonanie gobelinu metodą Szczepanika trwało zaledwie kilka minut. Wynalazca stał się sławny, zrobiony w jego fabryce gobelin, przedstawiający apoteozę pięćdziesięciolecia Franciszka Józefa I, wywołał ogromne zainteresowanie jego metodą wytwarzania. Dzięki doświadczeniom tkackim z Korczyny doszedł Szczepanik do wynalazku o światowym znaczeniu. Jego wynalazki z dziedziny tkactwa, zdobyły patenty (niemieckie, austriackie, angielskie oraz amerykańskie) i zostały zakupione przez różne kraje Europy. Trzeba również wspomnieć, iż dobre kontakty „polskiego Edisona” z Korczyną miały się dobrze przez kolejne lata, co potwierdza fakt zamieszkiwania Szczepanika w Krakowie - w sklepie wyrobów „Towarzystwa Tkaczy”. Należy także wymienić przykłady innych znaczących i niezwykle doniosłych wynalazków jego autorstwa na koniec XIX wieku. Powstały zatem - z dziedziny telewizji - aparat fotograficzny i rzutnik do zdjęć w barwach naturalnych, małoobrazkowy film kolorowy, pancerz kulochronny, samoczynny regulator ciągu, wynalazek telegrafu bez drutu, kolorymetr, film barwny, czy film dźwiękowy.

Zamieszczone cytaty zaczerpnięto z książki - W. Jewsiewicki, Jan Szczepanik, wielki wynalazca, Warszawa 1961. Dla zainteresowanych więcej informacji o Szczepaniku także w nowszym opracowaniu - J. Tulik, Świat wynalazków Jana Szczepanika, Krosno 1995.

Artykuł pochodzi z miesięcznika informacyjnego gminy Korczyna "Prządki", nr 8, październik 2003, str. 4.

Więcej informacji o Korczynie na stronie - www.korczyna.prv.pl autorstwa pana Tadeusza Okoniewskiego.