Patron ZSP Nr 1 w Krośnie - Jan Szczepanik
13 czerwca 1872 - 18 kwietnia 1926

Jan Szczepanik - "polski Edison", "galicyjski geniusz", "zapomniany wynalazca" - takie i inne przydomki otrzymał ten niewątpliwie genialny samouk, samorodny talent techniczny.

Atmosfera społeczna okresu w którym przyszło mu żyć i pracować, choć sprzyjała niejednokrotnie awansowi ludzi nawet z nizin społecznych, w Jego przypadku stała się przeszkodą w drodze do osiągania własnych celów. Podstawowym źródłem trudności stało się pochodzenie późniejszego wynalazcy. Jako nieślubne dziecko, wychowywany przez matkę i jej rodzeństwo w pod krośnieńskiej wsi a później w prowincjonalnym Krośnie, Szczepanik rezygnując w wyniku trudności z ukończenia gimnazjum klasycznego, stracił możliwość późniejszego podjęcia studiów. Mógł natomiast zdobyć zawód nauczyciela i dlatego, korzystając z pomocy rodziców krośnieńskiego przyjaciela Franciszka Pika, podjął naukę w seminarium nauczycielskim w Krakowie.

Po otrzymaniu dyplomu nauczyciela, pracując w podkrośnieńskich szkołach ludowych w Potoku, Lubatówce i Korczynie, swoim uczniom zaszczepiał pasję badawczą i im wyjaśniał zjawiska, które stały się niebawem przedmiotem Jego prac wynalazczych. Ale pobyt i praca w Korczynie, która była wówczas jednym z najlepiej rozwiniętych ośrodków rzemiosła tkackiego zainspirował późniejszego wynalazcę do działań nad udoskonalaniem warsztatu tkackiego i opracowywaniem nowej metody tkania.

By móc rozwijać swoje pomysły i wprowadzać je w życie, Szczepanik musiał opuścić prowincję i szukać takich możliwości w miastach - ośrodkach naukowych. I nie chodziło tu wyłącznie o wejście w środowisko naukowe, którego poparcia i zrozumienia potrzebował. Chodziło o fundusze na utworzenie laboratoriów badawczych na opracowanie i wdrożenie prototypów. Ale ci którzy mieli by łożyć na wynalazki Szczepanika chcieli mieć z tego również dochody. I jakby było mało piętrzących się przeszkód, prowadzący swe prace w Wiedniu wynalazca, został zmuszony do ich przerwania i odbycia "zaległej służby wojskowej" w twierdzy Przemyśl. I choć czas pobytu w tym mieście i bliskość akademickiego Lwowa dały Szczepanikowi możliwość naukowego doskonalenia, dla wynalazcy byłyby okresem mało efektywnym gdyby nie konsekwencje tego pobytu dla Jego życia osobistego. Tam bowiem poznał przyszłą swoją żonę i matkę swoich dzieci.

Następne wraz z teściami zamieszkiwał w Tarnowie, skąd w związku z praca wynalazcza często wyjeżdżał do Berlina, Paryża, Drezna - czy w obawie przed skutkami zawieruchy pierwszej wojny światowej - do Wiednia. Po powrocie do Tarnowa przeżywał tam odzyskanie niepodległości przez Polskę. Cały czas pracował nad swoimi wynalazkami i okresowo był człowiekiem dość zasobnym, w każdym razie stać go było na zgromadzenie kilkuset tomowej biblioteki. Patentował kolejne wynalazki, spotykał się z bliższą i dalszą rodziną oraz z przyjaciółmi - nawet tymi z dzieciństwa.

Wiele postaci zapisanych w historii nauki i sztuki tego okresu, zarówno Polaków jak i przedstawicieli innych narodowości wypowiadało się o Janie Szczepaniku z wielkim uznaniem, doceniając ogrom jego pracy, wielokierunkowość zainteresowań i "społeczny pożytek" Jego badań I choć byli i tacy, którzy z niezrozumienia lub zawiści "rzucali kłody", Jego ocena w oczach współczesnych Mu jest nader pozytywna.

Plany naukowe Szczepanika zaczynają wykraczać poza Europę. Będąc w Berlinie przygotowywał wyjazd do Ameryki, by swoje wynalazki zaprezentować tamtejszym przemysłowcom i finansistą. Śmiertelna choroba nie pozwoliła Mu jednak na realizację tych zamierzeń. Powrót z Berlina do Tarnowa był ostatnią drogą wynalazcy. Zmarł 18 kwietnia 1926 r.

Trudno powiedzieć jaki wpływ na chorobę wynalazcy miał np. kontakt z odczynnikami chemicznymi. Nie bez wpływu była też Jego kondycja psychiczna związana z trudami walki o realizację planów, koniecznością szukania poparcia w środowisku, w którym uznawany był co prawda za zdolnego ale samouka, "niepewne pochodzenie", ciągły brak stabilności materialnej.

Nazwisko Jana Szczepanika dziś wymieniają wszystkie fachowe encyklopedie i leksykony na świecie, zwłaszcza w dziedzinie kolorowej fotografii, barwnego tkactwa i przesyłania obrazów na odległość. Jest autorem 50 wynalazków i kilkaset opatentowanych pomysłów technicznych. Ale we własnym kraju Jan Szczepanik zyskał miano "zapomnianego wynalazcy". Fakt, że po Jego śmierci sytuacja polityczna i społeczna nie sprzyjała popularyzowaniu tego dorobku. Zmiany nastąpiły począwszy od lat 60-tych ubiegłego wieku, kiedy to zaczęły się coraz liczniej ukazywać opracowania na temat dorobku "polskiego Edisona". To z tych opracowań wyłonił się obraz osobowości człowieka, którego cechy mogłyby stanowić wzór do naśladowania: pasja poznawcza, upór, pracowitość, szeroki wachlarz zainteresowań - w tym humanistycznych i artystycznych - dążenie do efektywności własnych działań, i to wszystko w niesprzyjających warunkach rodzinnych i społecznych, wymagających dużo hartu ducha i samozaparcia. Szczepanik stał się patronem ulic w miastach i osadach w których żył bądź pracował. A szkoły - najczęściej o charakterze technicznym, przyjmowały jego imię jako patrona młodzieży.

Jan Szczepanik którego imię nosiło pierwotnie Technikum Włókiennicze w Krośnie, w roku 1988, setną rocznicę powstania naszej szkoły, stał się patronem całego Zespołu Szkół Zawodowych Nr 1 - obecnie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 przy ulicy Podkarpackiej 16. To zobowiązanie i zaszczyt nosić imię tak wybitnego Polaka i wartościowego człowieka. A wiedzę na temat Jego życia i dzieła czerpać możemy z literatury zgromadzonej w bibliotece szkolnej.